Η γέννηση του Ασκληπιού
Ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας, κόρης του βασιλιά Φλεγύα. Όταν ο Απόλλων σκότωσε την Κορωνίδα λόγω ζήλιας, επειδή ερωτεύτηκε τον Ίσχυ, το γιο του Έλατου, πήρε το βρέφος και το έφερε στο Πήλιο, όπου το παρέδωσε στη φροντίδα του κένταυρου Χείρωνα. Ο Χείρωνας ανέθρεψε το παιδί, το μόρφωσε στη τέχνη του κυνηγιού και του μετέδωσε τα μυστικά της ιατρικής επιστήμης (Απολλόδωρος III 10.3).
[Γ 10.3] ...ταύτῃ μίγνυται Ἀπόλλων, ἡ δὲ Ἀσκληπιὸν γεννᾷ. τινὲς δὲ Ἀσκληπιὸν οὐκ ἐξ Ἀρσινόης τῆς Λευκίππου λέγουσιν, ἀλλ᾽ ἐκ Κορωνίδος τῆς Φλεγύου ἐν Θεσσαλίᾳ. καί φασιν ἐρασθῆναι ταύτης Ἀπόλλωνα καὶ εὐθέως συνελθεῖν· τὴν δὲ παρὰ τὴν τοῦ πατρὸς γνώμην [ἑλομένην] Ἴσχυϊ τῷ Καινέως ἀδελφῷ συνοικεῖν. Ἀπόλλων δὲ τὸν μὲν ἀπαγγείλαντα κόρακα καταρᾶται, ὃν τέως λευκὸν ὄντα ἐποίησε μέλανα, αὐτὴν δὲ ἀπέκτεινε. καιομένης δὲ αὐτῆς ἁρπάσας τὸ βρέφος ἐκ τῆς πυρᾶς πρὸς Χείρωνα τὸν Κένταυρον ἤνεγκε, παρ᾽ ᾧ καὶ τὴν ἰατρικὴν καὶ τὴν κυνηγετικὴν τρεφόμενος ἐδιδάχθη. καὶ γενόμενος χειρουργικὸς καὶ τὴν τέχνην ἀσκήσας ἐπὶ πολὺ οὐ μόνον ἐκώλυέ τινας ἀποθνήσκειν, ἀλλ᾽ ἀνήγειρε καὶ τοὺς ἀποθανόντας·
Η φήμη του νεαρού Ασκληπιού εξαπλώθηκε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, σε βαθμό που λατρεύονταν ως ήρωας. Ήταν ένας ήρωας-θεραπευτής. Σύμβολο του ήταν ένα ραβδί με τυλιγμένα φίδια. Ο Ασκληπιός δεν έφερνε μόνο την υγεία στους αρρώστους. Λέγονταν επίσης ότι ανέσταινε και νεκρούς.
Η λατρεία του Ασκληπιού
Η λατρεία του Ασκληπιού ξεκίνησε στη Θεσσαλία και ήρθε στην Αθήνα γύρω στο 420 π.Χ. Η λατρεία του γινόταν μέσα σε ιερά που λέγονταν Ασκληπιεία. Εκεί πήγαιναν οι άρρωστοι για να θεραπευτούν. Το ιερό του στην Αθήνα χτίστηκε στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης, κοντά στο θέατρο του Διονύσου.
Ένα σημαντικό στοιχείο της θεραπευτικής τελετής ήταν η εγκοίμηση. Ο ασθενής που πήγαινε να θεραπευτεί, έπρεπε να κοιμηθεί μέσα στο ιερό. Στον ύπνο του, είτε τον θεράπευε ο θεός, είτε του αποκάλυπτε τον τρόπο της θεραπείας του. Εκείνοι που έφευγαν γιατρεμένοι, άφηναν στο ναό αφιερώματα, έριχναν νομίσματα στη στέρνα με το νερό ή χάραζαν τα ονόματα τους σε στήλες με την ένδειξη της αρρώστιας τους και τα γιατρικά που χρησιμοποίησαν για την ίαση τους.
Ορφικός ύμνος προς τον Ασκληπιό
Ασκληπιού θυμίαμα, μάνναν
Ἰητὴρ πάντων, Ἀσκληπιέ, δέσποτα Παιάν,
ѳέλγων ἀνѳρώπων πολυαλγέα πήματα νούσων,
ἠπιόδωρε, κραταιέ, μόλοις κατάγων ὑγίειαν
καὶ παύων νούσους, χαλεπὰς κῆρας ѳανάτοιο,
αὐξιѳαλής, ἐπίκουρ', ἀπαλεξίκακ', ὀλβιόμοιρε,
Φοίβου Ἀπόλλωνος κρατερὸν ѳάλος ἀγλαότιμον,
ἐχѳρὲ νόσων, Ὑγίειαν ἔχων σύλλεκτρον ἀμεμφῆ,
ἐλѳέ, μάκαρ, σωτήρ, βιοτῆς τέλος ἐσѳλὸν ὀπάζων
Μετάφραση
Ω συ Ασκληπιέ, γιατρέ των πάντων, ω δέσποτα Παιάνα
πού μαγεύεις τα εκ των νόσων παθήματα των ανθρώπων,
πού προξενούν μεγάλους πόνους,
συ πού καταπραΰνεις με τα δώρα σου ο ισχυρός,
είθε να έρθεις φέρων σε εμάς την υγεία
και καταπαύων τις βαρειές ασθένειες και τον ολέθριο θάνατο,
συ ω νέε, πού συντελείς στην αύξηση και απομακρύνεις τα κακά
ο καλότυχος συ το ισχυρό βλαστάρι,
το πολυτίμητο του Φοίβου Απόλλωνος,
ο εχθρός των νοσημάτων, πού έχεις άμεμπτη σύζυγο την Υγείαν
έλα, μακάριε, σωτήρα μας, δώσε μας καλό τέλος του βίου.